Land van de Hobbit

Onder de rook van de Maasvlakte ligt Voorne’s Duin. Afgelopen week met nog wat sneeuw op beschaduwde plekken, raak ik ‘betoverd’ door de rare groeivormen van de bomen.

 

Als ik thuis later het boek ‘De Hobbit’ lees, kan ik mij een levendige voorstelling maken over het land van de Hobbit met name het duistere Demsterwold, waar de Hobbit met zijn vrienden in verdwalen.

Kastanjes rapen in het bos

Het dorp Rucphen is in de 14^e eeuw ontstaan. Rondom het dorp lagen enkele veengebiedjes. Dit veen is door de bewoners voor eigen gebruik afgegraven.

De naam Rucphen is samengesteld uit rug / ruig = lange hoogte en ven of veen.

 

Rucphense bossen

Oorspronkelijk was dit stuifzandgebied met heide. Om te voorkomen dat het zand teveel zou stuiven, werden naaldenbomen aangeplant in het begin van de 20e eeuw. Een deel ervan wordt gebruikt als militair oefenterrein.

 

In het naaldbos staan ook veel tamme kastanjes en hebben we een lekker maaltje bijeen kunnen rapen. Even in de magnetron, pellen en dan smikkelen en smullen.

 

Nog niet zoveel paddenstoelen te ontdekken door het droge najaar. Maar wel enkele fraaie exemplaren om te schieten:

Afschrikwekkend Galgenveld

De bekendste misdadiger van Breda was Adriaan van Campen. Op 17 april 1787 werd hij veroordeeld wegens het leggen van brandbrieven en het stichten van brand in verschillende boerderijen. Op de Grote Markt werd op een schavot zijn rechterhand afgehouwen, waarna hij werd geradbraakt. Uiteindelijk werd zijn hoofd afgehouwen. Zijn lichaam werd verbrand, een symbolische straf, hij was immers veroordeeld wegens brandstichting. Het hoofd werd op een pin werd gezet boven op een paal op het Galgenveld. Zijn rechterarm, waarmee hij de misdaden gepleegd had, werd ook aan de paal vastgemaakt, samen met het ijzeren potje en het vuurgereedschap dat hij gebruikt had bij de brandstichtingen, tot een spiegel van anderen die zich schuldig zouden willen maken aan dergelijke feiten. (Erfgoedweb)

Zo’n straf uit vroegere tijden is wel wat anders dan tegenwoordig; 50 uur taakstraf voor brandstichting is niet ongewoon.

 

Op het galgenveld stond de galg van Breda. Het lag aan een druk bereden weg ter afschrikwekking voor voorbijgangers. Het galgenveld wordt al eeuwenlang niet meer gebruikt. Van de galg is niets meer te zien, behalve de naam is behouden gebleven. Het lag nabij het huidige Cadettenkamp.

Het Cadettenkamp is het zuidelijke deel van het natuurgebied Teteringse Heide. Het gebied is genoemd naar de cadetten van de Koninklijke Militaire Academie, die hier oefeningen houden. Een deel is een open gebied met heuvelachtige stuifzand en door de elementen merkwaardig gevormde bomen.

De heide begint te bloeien, hoewel sommige struikjes bruin zijn door de droogte van deze zomer.

Blauwtjes op de Tweede Maasvlakte

Als een echte ‘Meester Prikkebeen’ besluip ik de kleine vlindertjes; Icarus-blauwtjes. Met veel geduld en vele malen ‘mis-schieten’ (omdat het nogal waait) heb ik enkele kunnen vastleggen.

Later maak ik gebruik van het ‘openbaar toilet’ achter de bosjes. Daar fladderen, in de luwte, in grote getale blauwtjes. Toch maar opnieuw fotograferen. Alleen is nu het probleem: welke moet ik schieten? Er zijn er zoveel.

Pauwoogpijlstaarten bij Chaamse Bossen

Door een tip van Vogelkijkhut.nl gaan we op stap naar het zuiden van de Brabantse Baronie. Bijna tegen de Belgische grens aan ligt Chaamse Bossen, een prachtig natuurgebied tussen Breda en Tilburg.

 

Hazen galopperen door de weilanden, die nog steeds beweid door vee van plaatselijke boeren. Het gebied is van Staatsbosbeheer en is een stiltegebied.

Vanuit de kijkhut is er zicht op de plassen van de Bleeke Heide. Het is een weidevogelreservaat gerealiseerd in het kader van het landinrichtingsproject Baarle-Nassau en maakt deel uit van de Chaamsche beken.

Ganzen, bergeenden en andere watervogels, maar helaas ze zijn te ver weg om ze goed te kunnen identificeren.

Tussen het gras fladdert een schorpioenvlieg, die ik nooit eerder in Nederland had gespot.

 

Terwijl zo'n tien jonge koeien nieuwsgierig kijken, fotografeer ik een opvallende vlinder: een Pauwoogpijlstaart. Als zijn vleugel wordt opgelicht, dan zie je zijn ‘pauwoog’:

Grutto’s in De Donkse Laagten

 ‘Gut-o-gut’,  klinkt het boven mijn hoofd. Een Grutto probeert een concurrent te imponeren met zijn opvliegen. In de verte klinkt een Leeuwerik. Deze vogels zijn niet-alledaagse soorten, maar ze zijn wel binnen een half uurtje vanuit de stad te bereiken.

Grutto’s, tureluurs, kievieten, verschillende soorten ganzen; ze hebben het naar hun zin in dit speciale vogelgebied De Donkse Laagten.

 

Het grasland kleurt roze-paars door de bloeiende koekoeksbloemen. Tot aan het einder is er weinig bebouwing te zien. Wel ergens een ouderwetse molen; het Hollandse landschap zoals de buitenlanders het zouden willen zien.

 

In oostelijke richting is er een lichte verhoging in het landschap: De Donk. Een buurtschap met enkele boerderijen. Het heeft zijn naam te danken aan het feit dat het op een originele zandduin (donk) is gelegen; wel van 4,7 meter hoog.  

Op de grote, stille Brunssummerheide

Het lijkt onmogelijk in ons kleine landje als Nederland, maar tijdens een fietstochtje door de Brunssummerheide raken we een beetje verdwaald. Verdwalen op de grote, stille heide; er zijn ergere dingen in het leven.

 

Gelukkig komen we af en toe mensen tegen aan wie de weg kunnen vragen.

Begin mei en het weer is fantastisch: strakblauwe lucht, nauwelijks wind en volop zon. We vertrekken vanaf het bezoekerscentrum en gaan op zoek naar de Roode Beek.

 

Een bruggetje behoedt ons voor het zompige van een moerasachtige dal, waar de roze Heidekartelblad tussen blauwpaarse vleugeltjesbloemen schitteren.

 

Het eerste dat we horen van de Roode Beek is niet het geklater van water maar van het gekwaak van kikkers. Er is ook niet veel om te klateren; de Roode Beek is een stroompje dat ontspringt vanuit de heuvels met hier en daar wat bredere uitlopers.

 

De Roode Beek heeft haar naam te danken aan de rode kleur, dat veroorzaakt wordt door de hoge ijzergehalte van het water.

 

Plaat van de Vliet - Zeeland

Twee witte gatjes dansen vooruit en vluchten in het struikgewas; reeën. Ik had ze al gezien vanaf de autoweg, maar zo wandelend door het gebied hebben we ze opgeschrikt.

We zijn bij de Plaat van de Vliet, ten zuiden van de Krammer. Hat was vroeger, voor de afdamming van de Krammer-Volkerak, een zandplaat.

 

Terwijl de eerste tjiftjaf zijn komst jubelt, wandelen we naar een vogelhut met uitzicht op enkele vogeleilandjes. Honderden kuifeenden dobberen rond met een enkele fuut, zilverreiger en tafeleend.

Katjes verschijnen aan de wilgentakken. De lente staat voor de deur.

 

Langs de Grevelingendam zijn natuurlijke ‘stillevens’ te fotograferen:

Grevelingendam, een plek om te grasduinen

‘Onderwaterkerkhof wordt een walhalla’,  jubelt de krant.

Vandaag werd het bekend gemaakt: het Grevelingenmeer krijgt over enkele jaren een verbinding met de zee, zodat er vers water gaat stromen. Daardoor zal de bodem weer opknappen en een ideale plaats worden voor onderwaterwereld.

Nu is de bodem nog een soort blubberlaag van organisch materiaal. Maar ondanks dat is er genoeg te beleven. Vanaf de kant langs de Grevelingendam vallen de Grote Zaagbekken op. Ook Bergeenden en Slobeenden voelen zich hier thuis.

 

Dat er volop vogelleven is, is te zien aan de vele pootafdrukken in het zand.

 

De vorstperiode van de laatste dagen en de oostenwind hebben aan de andere kant van de dam in de rivierarm, Krammer, het ijs laten opkruien tegen de dam. Het laat een surrealistisch landschap achter:

Vogels spotten Flakkee

Eind februari 2018 heeft nog een winter voor ons in petto; een gure oostenwind brengt vrieskou. Maar de zon schijnt en uit de wind is het wel aangenaam. Klein Hoefblad profiteert van deze omstandigheden.

De slikken van Flakkee zijn moerassig met grote plassen. Het schijnt de Schotse Hooglanders niet te deren. Een lepelaar (geringd en met een zendertje) vindt het heerlijk om in de plassen naar voedsel te zoeken.

Vanuit de vogelkijkhut zijn reigers, wilde eenden, een wulp, kuifeenden en meerkoeten te zien.

Hoeveel mossen zijn er te ontdekken?

Zo vroeg in het jaar zijn er niet veel kruiden die bloeien. Het is tijd voor mossen om te groeien en bloeien. Ze vallen goed op tussen de stenen en grind. Hoe zacht zijn de mossen om erop te lopen en toch zo sterk.

Ik tel zo’n vier soorten in een straal van enkele meters. Op naam brengen lukt me (nog) niet, wel van dichtbij fotograferen. Het lijken net kleine abstracte portretjes:

Zwammen langs de weg

Zomaar een ommetje lopen levert af en toe prachtige ontdekkingen op.

Zoals deze grote stam, begroeid met zwammen.

Langs de Zuiderparkweg nabij de Drechterweide.

Wat te doen met schelpen?

Naar de Maasvlakte om te zoeken naar fossielen. De buit was slechts 1 versteend stukje hout.

Dit maal lagen er veel Zwaardscheden. Daarvan thuis een mooi waxinelichthouder gemaakt. Het licht schijnt er ’s avonds prachtig doorheen.

 

Krakeenden zijn toch anders

‘Dat zijn toch gewone eenden, mam.’ Zei mijn dochterlief ongeduldig, toen ik foto’s nam van enkele eenden in de sloot.

‘Nee, hoor. Dat zijn Krakeenden en die zijn net even anders.’

Nog niet zolang geleden zag ik het verschil tussen de Wilde eend en Krakeend ook niet. Maar toen viel me oog op een vreemde eend (‘in de bijt’) tussen de gewone eenden. Thuis zocht ik het op en ontdekte dat het een Krakeend was. Sindsdien spot ik ze wel vaker in het water.

De vrouwtjes Krakeend is net zo bruin als het vrouwtje van de andere eenden. Maar zij moeten ook gecamoufleerd op hun nest kunnen zitten; onzichtbaar voor de vijanden.

 

Het mannetje is ook bruinig, maar heeft een decadent witte vlek tussen zijn vleugels. De mannetjes Wilde eend is veel opzichtiger met groene kop en grijs lichaam.

Wie goed kijkt, ziet de verschillen. Krakeenden zijn anders.

 

Uitwaaien

Even uitwaaien op het strand. Nee, niet tijdens de storm van afgelopen donderdag, dat was een beetje te veel van het goede. Maar een dag later met nog wel een fikse westenwind vanuit zee. De golven zijn onstuimig.

Zijn er na de storm fossielen te jutten?  Vorige keer dat het had gestormd, vond ik diverse fossielen op het strand van de Tweede Maasvlakte.

Ditmaal was er wel flink wat troep aangewaaid; leuk voor echte strandjutters, maar ik vond geen fossielen. Wel lagen er enkele skeletjes van zeeëgels.

 

En opeens kwam er een zwerm drieteenstrandlopertjes voorbij vliegen en landden een stuk verder op het strand.

 

Enkele vogeltjes liepen als pingpongballetjes langs de vloedlijn. 

Leemputten bij Dorst

Zijn bossen kaal in de winter? Loofbomen hebben wel hun bladeren verloren, maar de dennenbomen blijven groen. Zij ontnemen de zon de kans om de bosbodem te bereiken.

Hartje winter en eindelijk na vele donkere, regenachtige dagen de zon; heerlijk om rond te struinen in de natuur.

Bij de leemputten van boswachterij Dorst is het een open vlakte. De witte stammen van de berken worden in het water weerspiegeld. Deze putten, die nu op vennen lijken, zijn ontstaan door afgraving van het leem voor de voormalige steenfabriek "De Vijf Eiken", die zich te Rijen bevond.

 

Boswachterij bestaat voornamelijk uit grove dennen, die in het begin van de 19e eeuw op heidegebied zijn aangeplant. Nog goed te zien aan de in het gelid staande bomen. Hier is het bos beslist niet kaal.

 

Sinds enkele jaren lopen er Schotse Hooglanders rond om een wat natuurlijker bos te creëren.

Januari saai?

Veelal is de maand januari een saaie maand; feestdagen zijn voorbij en het voorjaar lijkt nog heel ver weg. En vooral met bewolkt weer. Maar als de zon door de bewolking weet door te dringen, dan licht de natuur op. Je voelt dat alles wil groeien, maar eerst nog de ‘kat uit de boom kijkt’. Behalve de dappere of de planten en struiken die van nature in de winter bloeien, zoals de Hamamelis en Winterzoet.

 

Vogels beginnen, schuchtertjes, met hun gezang. Winterse paddenstoelen schieten uit de grond. Eerste krokus piept tussen de gevallen bladeren door. Het voorjaar begint eraan te komen.

Kunstwerk ‘de Zandwacht’

Ik vond het een beetje een ontgoocheling: dit kunstwerk lijkt van een afstand gemaakt te zijn van hout. Maar eenmaal dichtbij zijn het geen houten palen, maar gewoon beton. Desalniettemin is het een indrukwekkend bouwwerk, met een oppervlakte van 20 bij 40 meter en een hoogte van 12 meter. Het markeert de afronding van de aanleg van Maasvlakte 2.

 

Kunstwerk ‘de Zandwacht’ is in het voorjaar 2015 gebouwd op de duinen bij het recreatiestrand van de Tweede Maasvlakte. Het kunstwerk verbeeldt hoe duinen gevormd worden doordat zand bij harde wind opstuift en weer neerdaalt in de luwte. Via een wandelpad kunnen we het goed bereiken. Vanaf deze plek hebben we een magnifiek uitzicht over het strand en de zee. En op de achtergrond zien we enorme kranen en schepen van de container-overslagbedrijven.

Al met al een bijzondere plek om een dagje strand mee af te sluiten.

Zeehond bij monding van de Maas

Een zeehondje kijkt nieuwsgierig naar onze verrichtingen. ‘Wat zijn die gekke mensen aan het doen?‘, zou hij dat denken?

 

Het is 2 januari en we zijn (letterlijk) aan het uitwaaien bij de Maasvlakte. Eerst gekeken bij het Slufterstrand waar heel ver in de verte zeehonden op een zandplaat liggen. Scholeksters, meeuwen scharrelen langs de vloedlijn en kleine watervogels struinen als kleine pingpongballetjes heen en weer op het drooggevallen strand.

De duinen lijken kaal, maar tussen het mos staan paddenstoeltjes en stuifzwammetjes. Het mos en ook het korstmos op stenen lijken fluorescerend geelgroen.

 

De lange halmen van de helm schrijven kringen in het zand.

De zeehond zien we in de waterplas bij de monding van de Maas. Als hij gezien heeft dat we geen gevaar vormen voor hem, duikt hij onder.